De Gelukkige Piekeraar

Mijn oog viel op een recensie in NRC van dit boek over piekeren en dat maakte me nieuwsgierig naar de inhoud. Dit onderwerp houdt me ook in mijn rol als psycholoog-coach bezig. Ik was benieuwd hoe technieken uit de meditatie en de cognitieve gedragstherapie aan bod zouden komen, meestal mijn insteek bij ondersteuning in het effectief maken van belemmerende gedachten. Het boek kwam – onbedoeld – uit kort nadat de coronacrisis in Nederland was uitgebroken. In drie maanden tijd verschenen er al vier drukken: een gewild en welkom boek in deze onzekere tijden, dus.

Dit boek is interessant voor iedereen die zichzelf en zijn medemens beter wil leren begrijpen in ons piekergedrag. Voor wie de nuance zoekt in het onderwerp en van een wetenschappelijke verkenning houdt. Voor psychologen, therapeuten, coaches en andere begeleiders biedt het ook concrete methoden en interventies om (chronische) piekeraars te ondersteunen.

Ons oordeel in beeld

Opbouw van het boek

Het boek bestaat uit vijf hoofdstukken, ingedeeld met korte paragrafen waarvan de kopjes verwijzen naar het onderwerp. Tussendoor is gebruik gemaakt van twee soorten kaders met tips, casuïstiek uit de behandelpraktijk of het uitlichten van een verschijnsel. Een enkele afbeelding is toegevoegd over de werking van de hersenen en het zenuwstelsel. Het boek leest gemakkelijk weg door de aangebrachte structuur en een heldere schrijfstijl.

De tips, oefeningen en suggesties om jezelf of anderen te helpen bij overmatig en chronisch piekeren staan verspreid door het boek in aansluiting op de beschreven onderwerpen. Je kunt er direct mee aan de slag, ze zijn vaak reflectief en (zelf-) analyserend van aard.

Mocht je op zoek zijn naar een protocol of oefenschema om van piekeren af te komen dan is dit niet helemaal het juiste boek. Wel kun je de tips en oefeningen die op jouw situatie van toepassing zijn (of op degene die je ondersteunt), er goed uitpikken en eventueel zelf in een lijstje onderbrengen. De piekertest achterin het boek is, met korte uitleg over de normering, direct te gebruiken.

Het boek biedt in zijn geheel een brede beschouwing over piekeren. Het beschrijft wat het is, wanneer het in ons voordeel werkt en wanneer niet, wat we ervan kunnen leren. Verklaringen vanuit evolutietheorieën krijgen ruim aandacht. Deze geven inzicht in de functie en ontwikkeling van ons stresssysteem en daarmee samenhangende gepieker. Vanuit o.a. biologisch, fysiologisch, psychologisch, neurologisch, filosofisch, boeddhistisch en sociologisch perspectief worden we getrakteerd op een genuanceerde verhandeling over de zin en het ongemak van piekeren. Er wordt veel onderzoek aangehaald en met elkaar in verband gebracht rond het thema piekeren. Hierdoor ontstaat er een interessante bloemlezing waarin eigenlijk ook het wezen van de mens en zijn kracht en kwetsbaarheid centraal staat.

WEtenschappelijke onderbouwing

Bart Verkuil is universitair hoofddocent van de sectie Klinische Psychologie van de Universiteit Leiden. Hij is naast onderzoeker ook actief als behandelend psycholoog. In het boek baseert hij zich op klassiek en recent wetenschappelijk onderzoek. Hiermee geeft hij duiding aan piekeren in onze moderne tijd. In de referentielijst achterin het boek staan per hoofdstuk de onderzoeken waar het boek gebruik van maakt, per onderwerp geclusterd en met soms een korte beschrijving. Het is fijn dat hierdoor de leestekst niet vol staat met literatuurverwijzingen of noten.

Hoe dit hulpboek te gebruiken?

Dit boek biedt veel inzicht in piekeren en praktische manieren hoe we om kunnen gaan met te vaak of chronisch piekeren. Meer begrip van het fenomeen piekeren geeft op zichzelf al een zekere rust. Voor zelfhulp en voor hulp aan anderen kunnen de praktische tips en oefeningen direct van nut zijn. Het is geen programma voor langere tijd of met een opbouw. In de praktijk kan langere tijd oefenen en bewust worden wel nodig zijn om het piekeren binnen de perken te houden, zo laat ook casuïstiek uit de behandelkamer van Bart Verkuil zien. In handen van een ervaren therapeut, psycholoog, coach of behandelaar kunnen de genoemde interventies en benaderingen passend bij de vraag en de situatie van de hulpvragende een waardevolle aanvulling zijn.