Als je wereld instort

Een paar jaar nadat mijn moeder overleed ben ik vertrokken voor een lange reis, omdat ik wilde onderzoeken hoe wij mensen beter om kunnen gaan met verlies. Ik had het gevoel dat onze westerse maatschappij rouw vooral wil oplossen, terwijl rouw een natuurlijke reactie is op verlies en iets anders nodig heeft. Ik belandde als vrijwilliger bij een mindful recovery center en ontmoette daar een boeddhistische non, Ani. Zij leende mij haar exemplaar van het boek ‘Als je wereld instort’ en toen ik thuis kwam heb ik het meteen gekocht. Het boeddhisme kijkt heel anders naar verlies. Het boek verscheen in het Engels voor het eerst in 1996 en in 2016 is een herziene jubileumeditie uitgebracht.

Je wilt dit boek lezen als je op zoek bent naar een manier om met pijn en verlies om te gaan, omdat het bij het leven hoort. Door dit boek word je uitgedaagd en geholpen je verdriet recht aan te kijken. Dat is geen trucje, maar een manier van leven.

ons oordeel in beeld

opbouw van Dit boek over verlies en boeddhisme

Het boek is doorspekt met mooie inzichten, zoals: ‘in feite ervaart iedereen die op de rand van het onbekende staat en helemaal in het nu is zonder aanknopingspunt, dat de grond onder zijn voeten is weggeslagen’.

Zulke inzichten illustreert de auteur met mooie verhalen. Over achtervolgd worden door een waakhond en je omdraaien. Over een boer die volgens anderen getroffen is door ongeluk maar die zelf de houding aan blijft houden van ‘ik weet het niet, ik zie wel wat er komt’. En over zandkastelen bouwen en er oké mee zijn dat ze ook weer verdwijnen. Over nachtmerries en je afvragen wat die monsters eigenlijk zijn. Deze verhalen zetten je aan het denken over je eigen leven. Waar oordeel je te snel, waar ren je weg van de pijn en kun je je eens omdraaien om het aan te kijken?

Want je zult zelf met deze inzichten aan de slag moeten. Als je makkelijke antwoorden verwacht, een soort binnendoorweggetje om aan de pijn te kunnen ontsnappen, dan zul je teleurgesteld worden. Dit boek biedt geen simpele oplossingen. Het helpt je juist om de werkelijkheid vol aan te kijken, niks onder het tapijt te schuiven en moedig voort te gaan. Dat is niet gemakkelijk en een levenslang proces. Juist daarom moeten we ook mildheid voor onszelf ontwikkelen.

wetenschappelijke onderbouwing

Pema Chödrön is een Amerikaanse boeddhistische non en een leerling van Chögyam Trungpa Rinpoche, een boeddhistische meester. Met dit boek probeert ze de lessen en instructies die ze van Trungpa Rinpoche ontving door te geven aan ons westerlingen. Er is geen wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de boeddhistische manier van leven in relatie tot rouw en verlies. Van mindfulness is de effectiviteit wél aangetoond in onderzoek. Dit is een westerse vertaling van (deels) boeddhistische inzichten en principes die worden gebruikt binnen coaching en therapie. Het is daarom aannemelijk dat de inzichten in dit boek je ook kunnen helpen bij het omgaan met rouw en verlies.

hoe dit hulpboek te gebruiken?

De inzichten uit het boek over verlies en boeddhisme zijn praktisch toepasbaar, maar niet in de vorm van expliciet aangeboden oefeningen. Voor mij is het een verdieping van mijn meditatie practice en van Focusing (een begeleidingsmethode van Eugene Gendlin die ik gebruik, die veel overeenkomsten heeft met mindfulness). Ik raad het boek ook aan cliënten aan, en heb gemerkt dat timing hierbij cruciaal is: niet te vroeg in het rouwproces. Misschien is het leuk het boek samen met iemand te lezen. Om elkaar te bevragen op welke inzichten je aanspreken en wat je er mee kan in je dagelijks leven. Want je moet het wel zelf, maar niet alleen doen.

Overigens is de oorspronkelijke versie in het Engels, ‘When things fall apart’, ook gewoon verkrijgbaar in Nederland.