In november 2020 verscheen (eindelijk) de Nederlandse vertaling van ‘It’s OK that you’re not OK’ uit 2017, wat mij betreft het beste boek over omgaan met verlies. Ik las dit boek jaren nadat mijn moeder overleed en dit is het boek dat ik kort erna had willen lezen. Ik had het willen lezen toen ik de woorden nog niet had, juist in het begin van rouw. Het is een eerlijk pleidooi van de Amerikaanse psychotherapeut Megan Devine over een samenleving die niet weet hoe met rouw om te gaan en hoe je als rouwende in zo’n omgeving staande te houden.
Dit boek is interessant als je zelf in rouw bent, maar ook als iemand om je heen in rouw is (en je wilt weten hoe je kunt helpen). Het is interessant als je zelf ooit iemand gaat verliezen. Dus voor iedereen eigenlijk, want verlies is een universele ervaring.
Ons oordeel in beeld
-
Makkelijk leesbaar
-
Praktisch toepasbaar
-
Motiverend
-
Inzichtgevend
-
Wetenschappelijk onderbouwd
Samenvatting
Devine vult een lacune in de rouwliteratuur, omdat ze als een van de weinigen zich ook richt op het begin van rouw. Door te putten uit haar eigen rouwervaring en de ervaring van haar cliënten sluit Devine aan bij de ervaring van de rouwende lezer en is het een toevoeging aan de meer formele modellen. Ze neemt je bij de hand en legt uit hoe je het boek kan lezen. Als je net met rouw wordt geconfronteerd kan je bijvoorbeeld het eerste deel over onze rouwcultuur overslaan en op een later moment lezen. Het boek is zo geschreven dat je het gevoel hebt dat Devine een beetje bij je is, als een sterke metgezel die een stukje met je oploopt op je reis door het land van rouw.
Ook verkrijgbaar als e-book: nee.
Opbouw van het boek
Het boek bestaat uit vier delen. In deze delen verdiept, herkadert, onderscheidt en beweegt de auteur soepel op en neer van cultureel naar persoonlijk perspectief. Hiermee plaatst ze persoonlijke rouw ook in een breder, cultureel kader.
Vooraf plaatst de auteur een belangrijke opmerking: veel boeken zijn geschreven voor een latere fase van rouw, een periode waarin het stof is neergedaald en er weer ruimte komt voor een toekomst. Haar stuitte dit toekomstperspectief vaak tegen de borst. De auteur realiseert zich het belang van timing. Dus als er iets tegen je gevoel indruist, ook in haar boek, zo schrijft ze, dan past het waarschijnlijk op dit moment niet.
Het eerste deel gaat over onze niet functionerende rouwcultuur. In het tweede deel lees je wat je kunt doen in je verdriet – niet om het ‘beter’ te maken, maar om het beter te kunnen dragen. Ze maakt een onderscheid tussen pijn en lijden, waarbij lijden verminderd dient te worden, en pijn daarentegen gezien wil worden. In dit deel worden ook oefeningen gegeven die helpen om met onnodige of onvermijdelijke stress om te gaan. Het zijn oefeningen om bijvoorbeeld een logboek bij te houden, schrijfoefeningen met belangrijke vragen (bijvoorbeeld het aanspreken van je pijn als afzonderlijk wezen) en een uitnodiging een zelfzorgmanifest te schrijven. Oefeningen die dichtbij komen. Het zijn er niet teveel, zodat je niet te erg aan het werk wordt gezet (en je misschien het idee krijgt dat je de rouw kunt oplossen door de oefeningen te doen).
In het derde deel gaat de auteur in op de steun van dierbaren en kennissen. Een vraag die ze daarbij ook beantwoordt is: hoe help je mensen die jou willen helpen? In het laatste deel staat ze stil bij de vraag hoe je na een verwoestend verlies verder kunt leven. Zonder lege clichés of gemakkelijke oplossingen.
Ik zou zeggen dat áls er een boek is dat past bij het begin van rouw, dan is het wel dit boek over omgaan met verlies. Ook ik voelde me door de auteur aangesproken toen ik een manier zocht om met rouw om te gaan. Ik herinner me mijn opluchting dat er meer kennis bestaat dan het ‘vijffasenmodel’ van rouw van Elisabeth Kübler-Ross doet vermoeden (een theorie die zij overigens nooit als normerend, lineair stappenplan bedoeld had, maar een optekening was van ervaringen van stervenden en achterblijvers) en mijn herkenning toen de auteur ‘spiritual bypassing’ addresseerde (‘spiritual bypassing’ is het gebruik van spirituele ideeën om pijnlijke gevoelens uit de weg te gaan.)
WEtenschappelijke onderbouwing
Megan Devine is een Amerikaanse psychotherapeut, schrijver en spreker over rouw en verlies. Haar animatievideo ‘How do you help a grieving friend?’ is een van de best bekeken YouTube video’s over rouw en wordt wereldwijd gebruikt in trainingen. Zij beschrijft rouw op genuanceerde wijze vanuit haar eigen ervaring van rouw nadat haar man Matt voor haar ogen verdronk. Ze kent de traditionele rouwmodellen, de spirituele benadering en heeft een therapeutische opleiding genoten. Toch zegt ze dat met lege handen stond toen ze geconfronteerd werd met de intensiteit van het verlies van haar partner. Traditionele literatuur staat in haar boek over omgaan met verlies dus niet op de voorgrond; Devine is bezig met een rouwrevolutie.
Hoe dit hulpboek over omgaan met verlies gebruiken?
Dit boek over omgaan met verlies kan je allereerst voor jezelf gebruiken zodat je eigen nachten minder lang zijn; maar ook als gespreksstarter met mensen om je heen. De bijlage ‘Hoe je een rouwende vriend kunt helpen’ kun je hierbij goed gebruiken. De tekst van deze bijlage is in het Engels beschikbaar op de website van de auteur. Ook voor coaches en therapeuten is het boek nuttig om hun visie op verlies te verdiepen en te nuanceren.
Babet
Babet te Winkel is humanistica en opgeleid aan de Universiteit voor Humanistiek om mensen te begeleiden bij zingeving en levensvragen. Onlangs richtte ze Verlieskunst op om nieuwe beeldtaal te creëren voor verlies.